Ds. Caspar Jansz. Coolhaes

  Algemene notities:

J.Z. Kannegieter - Het ontstaan van de Amsterdamse Jordaan
Hoofdstuk VII Het Tuynpadt (Tuinstraat, Egelantiersstraat)
http://www.amsterdamhistorie.nl/jordaan/kannegieter/hoofdstuk7.html

Een van de merkwaardigste grondeigenaren op het Tuynpadt was Caspar Jansz. Coolhaes. Over hem iets uitvoeriger. Geboren te Keulen (1537) sloot hij zich op jeugdige leeftijd bij de Karthuizers aan. Niet lang duurde zijn afzondering. Nog vóór in de twintig ging hij over tot de Reformatie. Als predikant diende hij onderscheidene gemeenten in Duitsland en de Noordelijke Nederlanden. Coolhaes ontpopte zich als vrijzinnig theoloog, als strijder voor verdraagzaamheid, die Luthersen en Doopsgezinden tot zijn broeders rekende. Na veel getwist over geloofspunten met zijn ambtgenoten werd hij in 1581 door de Staten van Holland afgezet. De regering van Leiden (deze stad was zijn laatste standplaats) hield hem de hand boven het hoofd. Zij bleef hem zijn tractement uitbetalen, zelfs toen hij weigerde, dit te ontvangen. Met het bereiden van geneeskrachtige wateren wenste hij zelf in zijn onderhoud te voorzien[49]. Van Leiden verhuisde hij naar Amsterdam (1587), waar hij zijn chemische experimenten voortzette. Zij legden hem geen windeieren. Met trots getuigde hij, dat zijn kinderen tot een goed ambacht waren gekomen. Ondertussen bleef de theologie hem niet onverschillig. Met niemand minder dan Marnix kruiste deze "voorloper van Arminius" de degen. Hij overleed de 15e Januari 1615 in de Amstelstad.

Het is mogelijk dat Coolhaes op het Tuynpadt zich bezig hield met het kweken van kruiden en het winnen van zaden, die hij in zijn nieuwe beroep nodig had. Ik heb er echter aan gedacht, dat hij ook minder onschuldige watertjes fabriceerde en dat het uithangteken "de brandewijnketel " misschien wel iets met hem te maken had. Bewijs ontbreekt. Wel krijgt men de indruk, dat hij van grond- en huizenspeculatie niet afkerig was. De 7e Maart 1596 kocht hij van Suwe Pietersdr. 39 ½ roeden land, belend door Frederick Jacobsz. cum socius aan de Westzijde en Elbert Claesz. en Claes Claesz. aan de Oostzijde. Nog in hetzelfde jaar ontdeed hij zich van een gedeelte van die partij. Nieuwe eigenaar er van was Garbrant Dircxsz., die niet lang daarna overleed. Zijn weduwe, Dieuwer Symons, wilde het stuk weer kwijt en wie werd koper? Caspar Coolhaes. De volgende activiteiten van de ex-predikant bestonden alleen uit verkopen. Zes roeden land droeg hij over aan de hovenier Wijnant Cras.

De 14e Juni 1608 transporteerde hij drie complexen, alle gelegen buiten de vijftig roeden. De bakker Hendrick Krijnen en de metselaar Cornelis Joosten verkregen een beschuitbakkerij met een erf erachter, benevens een huis en erf, belend aan de Westzijde door "de thuyn van denselven Coolhaes". Eveneens aan Hendrick Krijnen en Cornelis Joosten gingen die dag drie woningen over, belend aan de Westzijde door de beschutbakkerij. De derde overdracht betrof een tuin met tuinhuisje. Koper was Adriaen Dominicus.
Tenslotte verkocht hij in 1611 aan zijn zoon, Adolph Casparis Coolhaes, een tuin, belend aan de Oostzijde door "de weduwe int groene laken", aan de Westzijde door Adriaen Dominicus. Er bleef nog een restant liggen, bestaande uit twee derde parten van een dwarspad, grenzende aan de gronden van Claes Claesz. Anslo. Dit overschot vererfde op een tweede zoon, Joannes Coolhaes, die het de 22e April overdroeg aan Cornelis Joosten.

  Feiten

1. Beroep: Karthuizermonnik te Koblenz: Koblenz, Rheinland-Pfalz, Duitsland.

2. Beroep: Predikant, 1560, Winningen, Rheinland-Pfalz, Duitsland.

3. Beroep: Predikant, 1563, Beilstein, Rheinland-Pfalz, Duitsland.

4. Beroep: Predikant, 1563, Siegen, Nordrhein-Westfalen, Duitsland.

5. Beroep: Predikant, 1566, Deventer, Overijssel, Nederland.

6. Beroep: Predikant, 1567, Essen, Nordrhein-Westfalen, Duitsland.

7. Beroep: Predikant, 1571, Monsheim, Rheinland-Pfalz, Duitsland.

8. Beroep: Predikant, 1573, Gorinchem, Zuid-Holland, Nederland. ¹¹¹⁷

9. Beroep: Distillateur.

10. Beroep: Predikant, tussen 1574 en 1582, Leiden, Zuid-Holland, Nederland.

11. Woonplaats, 1587, Amsterdam, Noord-Holland, Nederland.

Caspar trouwde met Griete Casparsdr omstreeks 1561 in Köln, Nordrhein-Westfalen, Duitsland.²²⁰⁶ (Griete Casparsdr overleden na 1602.)

  Huwelijksnotities:

Caspar Janszoon Coolhaes, de voorloper van Arminius en der Remonstranten, Volym 1:
Zonder vaste standplaats, schijnt hij in verschillende streken gepredikt te hebben, waar hij meende geopende ooren en harten te vinden, of waar aan een verkondiger des evangelies behoefte was.
Omstreeks dezen tijd trad hij tevens in den echt, doch van dit huwelijk is ons overigens niets bekend, dan dat hij hierover in 1602 getuigde: "Ik heb nu 41 jaren met mijne huisvrouw eerlijk huisgehouden, heb zeventien kinderen gehad, welke wij, zooveel ons mogelijk was, in de vreeze Gods opgevoed hebben; van welke twaalf in den Heer ontslapen en alleen vijf overgebleven zijn, drie zonen en twee dochters".